Палітыкі, якія сабраліся ў Берліне на II форум дэмакратычных сіл, паспрабавалі аспрэчыць лідэрства ў апазіцыі Святланы Ціханоўскай. Воля да ўлады — асноўны інстынкт палітыкаў і дзіўна было б папракаць іх тым, што яны гэтую волю дэманструюць. Да таго ж відавочна, што Беларусь зараз вельмі далёкая ад грамадскага ўздыму. Пра сітуацыю і таму, да чаго яна можа прывесці, разважае Юрый Дракахруст.
Юрый Дракахруст
Аглядальнік беларускай службы «Радыё Свабода».
Кандыдат фізіка-матэматычных навук. Лаўрэат прэміі Беларускай асацыяцыі журналістаў за 1996 год. Журналісцкае крэда: не плакаць, не смяяцца, а разумець.
Найперш з гэтай прычыны ніякіх асаблівых палітычных поспехаў унутры краіны ў Ціханоўскай няма. Праўда, і ў іншых апазіцыйных палітыкаў таксама няма. Але паколькі ўсе яны апынуліся ў некаторым сэнсе ў аднолькавым становішчы, то некаторым з іх прыходзіць у галаву думка — а чаму яна, а не мы?
Адказ варта пачаць здалёк. У 70-я гады тагачасны дзяржсакратар ЗША Генры Кісінджэр, засмучаны разнабоем у меркаваньнях паміж лідэрамі еўрапейскіх краін, задаў рытарычнае пытанне: «Каму патэлефанаваць, каб пагаварыць з Еўропай?»
Гэтую формулу, дарэчы, у 2001 годзе перафразаваў расійскі палітолаг, тады блізкі да Крамля, Глеб Паўлоўскі, кажучы пра вынікі тагачасных прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі. На тых выбарах другое пасля Лукашэнкі месца заняў Уладзімер Ганчарык.
«Цяпер мы ведаем, каму патэлефанаваць, каб пагаварыць з беларускай апазіцыяй» — пракаментаваў тады сітуацыю Паўлоўскі.
Выканаць ролю такога «абанента» у Ганчарыка не атрымалася. Але формула Кісінджэра-Паўлоўскага дакладна апісвае пажаданае становішча спраў.
І гэта — сітуацыя Ціханоўскай і ў 2020 годзе, і цяпер.
Свет успрымае яе, як паўнамоцнага прадстаўніка прынамсі пратэстнай часткі беларускага грамадзтва, а да пэўнай ступені — і Беларусі.
На першы погляд гэта не так і шмат. Але насамрэч нямала. Вось у расейцаў, якія выступаюць супраць вайны і пуцінскага рэжыму, такога паўнамоцнага, усімі прызнанага прадстаўніка, «абанента», няма. Рэдкі выпадак у гісторыі, калі расейцы дэмакратычных поглядаў зайздросцяць беларусам.
Магчыма, палітыкі, якія сабраліся на форум у Берліне, «извергнув из сана» Ціханаўскую, здолеюць прадэманстраваць, што такое сапраўднае палітычнае лідэрства. У гэтым ёсць некаторыя сумневы, але чаго на свеце не бывае.
Але ўяўляецца зусім немагчымай перадача, пераход яе цяперашняга статусу паўнамоцнага прадстаўніка пратэстнай Беларусі каму б то ні было. Яна атрымала яго ў абсалютна ўнікальных варунках 2020 года — у сітуацыі пратэстнай мабілізацыі большасці беларусаў і беспрэцэдэнтнай рэакцыі на гэта ўсяго свету.
Цяпер падобнай мабілізацыі не назіраецца, а ўжо большасці — тым больш.
Да таго ж ёсць сумны досвед беларускай апазіцыі, калі «святое месца» лідэраў, зрынутых сваімі паплечнікамі, заставалася па сутнасці пустым.
Баюся, што і ў дадзеным выпадку справы пойдуць падобнам чынам. І адказам на пытанне «Каму патэлефанаваць, каб пагаварыць з беларускай апазіцыяй?» будзе вялікі спіс вельмі рашучых і энергічных дам і спадароў. Што на самой справе эквівалентна адказу — нікому. Няма каму.
Ну што ж, беларусам звыкла быць падобнымі да рускіх.
Меркаванее аўтара можа не супадаць з пазіцыяй рэдакцыі.