У інтэрнэце з’явіўся відэазапіс, на якім відаць падпалены брытанскі асноўны баявы танк Challenger 2. Гэтыя танкі стаяць на ўзбраенні ў 82-й асобнай дэсантна-штурмавой брыгадзе УСУ, якая з канца жніўня ўдзельнічае ў наступе ў Запарожскай вобласці, піша Руская служба Бі-бі-сі.
Сумневу ў тым, што гэты танк — Challenger, практычна няма. На відэазапісе відаць характэрныя запасныя бакі для паліва, адзін з якіх адваліўся, імаверна, у момант паражэння танка.
Акрамя таго, на кадрах відаць браніраваная скрынка цеплавізара зверху гарматы, якая ўсталёўваецца на гэтых танках. Крыніца ў адным з заходніх абаронных ведамстваў пацвердзіла Бі-бі-сі, што на кадрах відэазапісу — танк Challenger 2.
Украінскі эксперт у галіне бранятэхнікі Андрэй Тарасенка ў інтэрв'ю Бі-бі-сі расказаў, што, мяркуючы з таго, што ўчастак дарогі, па якім рухаецца машына з аператарам, у момант здымкі знаходзіцца пад абстрэлам і яна праязджае міма іншага нерухомага танка, Т-64БВ (танк савецкай вытворчасці, які выкарыстоўваюць і расійская, і ўкраінская арміі), то, імаверна, гэтая група трапіла пад прыцэльны расійскі агонь, магчыма — артылерыйскі.
«Туды маглі прыляцець, напрыклад, снарады з суббоепрыпасамі з інфрачырвоным навядзеннем, якія б’юць машыны зверху», — дапусціў ён.
Суббоепрыпасы — складовая частка касетных боепрыпасаў, падчас падрыву якіх яны разлятаюцца, павялічваючы плошчу паражэння. Адзін з тыпаў касетных бомбаў абсталяваны саманаводнымі супрацьтанкавымі суббоепрыпасамі, якія б’юць бранятэхніку.
Эксперт таксама сказаў, што пасля такога пажару, які відаць на відэа, танк аднаўленню, хутчэй за ўсё, ужо не падлягае — ад высокай тэмпературы метал змяняе ўласцівасці.
Лёс экіпажа танка невядомы, аднак гэтыя машыны вылучаюцца вельмі добрай абароненасцю. Акрамя таго, хоць на відэа відаць, што танк гарыць, ён не разбураны, і прыкметаў унутранага выбуху няма.
Крыніца карэспандэнта Бі-бі-сі па пытаннях абароны Джонатана Біла ў адным з заходніх абаронных ведамстваў паведаміла, што экіпаж з чатырох чалавек выжыў.
Сучасны танк
Challenger 2 — адзін з самых сучасных танкаў у свеце. Ён знаходзіцца на ўзбраенні брытанскай арміі з 1994 года. За чвэрць стагоддзя ён зарабіў сабе славу «непаражальнага» танка.
Да гэтага часу ні адзін такі танк не быў страчаны ў баі ў выніку агню праціўніка. Адзіны знішчаны «Чэленджэр» стаў ахвярай «агню па сваіх» у 2003 годзе ў Іраку.
Аднак такая рэпутацыя — вынік не столькі нейкіх выключных якасцяў баявой машыны. Усяго іх пабудавалі каля 450 адзінак. Хоць танкі Challenger 2 ваявалі ў Югаславіі і Іраку, чыста статыстычна яны даволі рэдка ўдзельнічалі ў баях.
Адной з яго галоўных вартасцяў называюць шматслаёвую браню тыпу Chobham, у якой выкарыстоўваюцца керамічныя пласціны.
Такая браня эфектыўная як супраць кумулятыўных боепрыпасаў (кумулятыўныя снарады, супрацьтанкавыя ракеты або стрэлы з гранатамётаў, якія прабіваюць браню вельмі вузкім струменем, які фармуюць прадукты выбуху і расплаўлены метал), так і супраць падкаліберных снарадаў.
Лепш за ўсё танк абаронены ў лабавой праекцыі, у той час як барты і карма абароненыя горш.
Сучасны ці састарэлы?
Андрэй Тарасенка адзначае, што, нягледзячы на тое, што Challenger 2 — цалкам сучасны танк, у яго ёсць не толькі перавагі, але і недахопы. Ён тлумачыць іх тым, што брытанцы, распрацоўваючы гэты танк, выкарысталі кансерватыўны падыход, заснаваны на досведзе мінулых войнаў, у тым ліку Другой сусветной, не ўлічваючы новыя пагрозы для танка на полі бою.
— Challenger 2 мае свае станоўчыя якасці ў выглядзе вельмі магутнай абароны вежы спераду. Але адлюстроўвае ён усё ж канцэпцыю і бачанне, якія былі ў 1960-я гады мінулага стагоддзя, і чакаць ад яго нейкіх цудаў не варта. Артылерыя будзе біць яго не горш, а можа, нават лепш, чым Т-64, — кажа эксперт.
Узмоцненая абарона лабавой праекцыі — вынік досведу войнаў, у якіх танкі атакавалі пазіцыі праціўніка, дзейнічаючы як таран, і дзе пагрозу для іх таксама ўяўляў у асноўным абстрэл спераду.
-У 1980-я і ў 1990-я Challenger і Challenger 2 сапраўды былі наймацней абароненымі ў франтальнай праекцыі танкамі. Але вось гэтыя «меранні франтальнай бранёй», як мы бачым, часткова страцілі актуальнасць у сучасных рэаліях. Цяпер ужо няма месца канцэпцыям мінулага стагоддзя, закладзеным вынікамі даследаванняў Другой сусветнай вайны і арабска-ізраільскіх войнаў, — сказаў эксперт.
Наразная гармата
Яшчэ адна асаблівасць Challenger 2 — наразная 120-мм гармата L30A1.
У наразной зброі снарад (або куля ў выпадку са стралковай зброяй) закручваецца ў канале ствала за кошт асаблівых шрубавых нарэзаў, пасля чаго снарад ляціць стабільней.
Гэта павышае дакладнасць, што з’яўляецца перавагай. Сапраўды, «Чэленджэр» лічыцца адным з самых дакладных танкаў у свеце.
Аднак у гладкаствольных гармат ёсць свая перавага, якая ў сучасных танках цэніцца вышэй.
За кошт вышэйшага ціску газаў у ствале гладкаствольная гармата разганяе снарад да вышэйшых хуткасцяў, чым наразная. Снарады, выпушчаныя з такой гарматы, могуць прабіць таўсцейшую браню.
Таму гармата Challenger 2 выглядае анахранізмам на фоне гладкаствольных гармат большасці расійскіх і заходніх танкаў. Яна сапраўды даволі дакладная, але не настолькі дакладнейшая за іншых, каб дзеля гэтага ісці на кампрамісы ў іншых, важнейшых, уласцівасцях.
Усе перавагі і недахопы брытанскага танка былі вядомыя яшчэ да пачатку вайны ва Украіне. У пачатку 2020-х Брытанія пачала распрацоўку новага танка, ужо сумесна з Германіяй. Ён будзе называцца Challenger 3, і ў ім, імаверна, будуць выпраўленыя памылкі Challenger 2.
Сярод новаўвядзенняў — гладкаствольная нямецкая гармата Rheinmetall L55A1. Гарматы гэтага сямейства выкарыстоўваюць танкі Leopard 2 і M1 Abrams.
Пастаўкі ва Украіну
Брытанія стала першай краінай, якая абвясціла пра планы паставак Украіне асноўных баявых танкаў у студзені 2023 года. Усяго Украіне паабяцалі паставіць 14 Challenger 2.
У той час Германія ўсё яшчэ вагалася, не наважваючыся ні пастаўляць УСУ свае «Леапарды», ні даваць астатнім краінам, якія маюць іх на ўзбраенні, дазвол на перадачу іх украінцам.
«Чэленджэры» зламалі гэтую сцяну — пасля Лондана пра пастаўкі сваіх «Абрамсаў» спачатку абвясціў Вашынгтон, а потым і Берлін пагадзіўся перадаць Кіеву «Леапарды».
Аднак калі нямецкія і брытанскія танкі ўжо на ўсю моц ваююць і нясуць страты, амерыканскія пакуль да фронту не дабраліся.
Паводле паведамлення амерыканскага выдання Politico, 200 украінскіх вайскоўцаў ужо завяршылі падрыхтоўку на «Абрамсах» у Германіі, і гэтыя машыны ў сярэдзіне верасня будуць дастаўленыя ва Украіну. Усяго ЗША перададуць УСУ 31 танк.